Voorzitter, inwoners van onze mooie gemeente, collega raadsleden, college,

U vraagt zich misschien af: waar zit de fractie van de ChristenUnie? Deze kerk staat toch niet in onze gemeente? Nee, voorzitter, dat klopt. Achter mij ziet u de Sagrada Familia, een geweldige kerk in aanbouw in Barcelona, Spanje. Antoni Gaudí maakte het ontwerp voor deze kerk en begon in 1882 met het bouwen ervan. Sinds die tijd wordt er bijna voortdurend aan de kerk gebouwd. Alles wordt betaald met giften, men moet het doen met wat men toegeschoven krijgt. Soms ligt het werk een poosje stil door oorlog of geldgebrek. Maar steeds weer staat er een nieuwe generatie bouwers op om het werk weer op te pakken. De kerk staat al 138 jaar in de steigers, en terwijl de bouw vordert zijn sommige oudere delen al weer toe aan renovatie. Zelfs zonder dat de kerk afgebouwd is, heeft het bijzondere gebouw  al een plaats gekregen op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

Het is geen toeval dat ik vandaag voor deze achtergrond heb gekozen. Voor de fractie van de ChristenUnie staat dit gebouw symbool voor onze mooie gemeente. Samenleving, ondernemers en gemeentebestuur werken generatie na generatie aan het bouwen van een mooie gemeente. Dat werk is nooit klaar, er staat altijd wel iets in de steigers en oud beleid moet voortdurend gerenoveerd en aangepast worden. En dat is goed! We moeten blijven ontwikkelen! En ook in zware tijden moeten we de droom voor ogen houden van een gemeente waarin het mooi wonen, werken en leven is.

Want zware tijden zijn het! Inwoners en ondernemers voelen de gevolgen van de wereldwijde Corona-crisis, en wij als gemeentebestuur zitten in een zware financiële positie door de tekorten die veroorzaakt worden door het Rijk. Het is in deze omstandigheden dat het college ons de vraag voorlegt: wat voor gemeente willen we zijn? Welke keuzes moeten we maken om het evenwicht te bewaren tussen een gezonde financiële positie en een leefbare, mooie gemeente waar het goed wonen, werken en leven is? Wij willen daarbij niet achterom kijken naar de generaties voor ons, of bang zijn voor wat we doorschuiven naar de generatie na ons. Vandaag is het onze tijd om verantwoordelijkheid te nemen en weloverwogen keuzes te maken binnen de grenzen van goed bestuur.

Vandaag heeft zowel het college als de voltallige raad, in samenwerking met ongeveer 275 andere gemeenten, een noodkreet richting Den Haag gestuurd. Zaken als het abonnementstarief zorgen voor een veel te grote belasting van onze gemeentelijke financiën en het geld dat we krijgen voor jeugdzorg is niet toereikend. We spreken de hoop uit dat de acties van vandaag iets in beweging zetten in Den Haag, maar de uitkomst is nog erg onzeker. Toch zullen we vandaag samen moeten nadenken over het oplossen van de groeiende tekorten.

Wij mogen het fundament van onze gemeente niet weg bezuinigen, en maar net als de bouwers van de Sagrada Familia doorbouwen aan de goede dingen die in de steigers zijn gezet. Zo hebben we vorig jaar het beleidskader Sociaal Domein vastgesteld, waarin we een zorgvuldige afweging hebben gemaakt waar op bezuinigd zou kunnen worden, zonder de rekening bij de meest kwetsbare inwoners neer te leggen. Dit soort stevige fundamenten moet je niet afbreken, omdat we in een financieel zware tijd leven. Het is juist de inzet op preventie, het voorliggend veld, waar we op termijn winst op kunnen behalen!

Tegelijk: niet alles kan, zolang er geen extra geld uit Den Haag komt. Voor de ChristenUnie zijn leefbaarheid en het Sociaal Domein thema’s waar de focus op moet liggen in de komende periode.

Het college heeft ons 5 ombuigingslijnen voorgelegd waar in theorie bezuinigingen mogelijk zijn. Ik wil graag namens de fractie van de ChristenUnie aangeven waar wij wel en geen mogelijkheden zien en voor welk bedrag het college wat ons betreft bezuinigingen mag zoeken. Pas als duidelijk is wat de mogelijkheden per ombuigingslijn zijn, zullen we concrete keuzes maken!

Voor het komende jaar en ook voor 2022 willen wij het college oproepen om verstandig te zijn door te temporiseren. Maak op een heldere manier inzichtelijk wat de verschillende bezuinigingen betekenen voor onze inwoners en geef de raad de ruimte om een goede afweging te maken. Neem daarin ook mee wat de eerdere bezuinigingen op het Sociaal Domein ons nog opleveren! Boek nog geen al te grote bedragen in qua taakstelling, maar neem de tijd om met een goed en realistisch plan te komen. We hebben de oproep in Den Haag gedaan om over de brug te komen. Aan het einde van het jaar verwachten we de uitkomsten van de onderzoeken naar het abonnementstarief en de jeugdzorg. Daarnaast is er nog de onzekerheid van het gemeentefonds en de compensatie met het oog op de Corona-crisis.

Dus college; schets ons de mogelijkheden qua bezuinigingen maar strijk die wel gefaseerd uit over de komende jaren. We zien dat het college van onze buurgemeente Achtkarspelen dat als één van voorstellen richting de raad in die gemeente doet. Dat staat ons wel aan. Aansluiting zoeken bij onze buren lijkt ons sowieso een goede zaak. Hoe dichter onze bezuinigingslijnen bij elkaar liggen, hoe efficiënter ons gezamenlijke ambtenarenapparaat ze ook kunnen uitvoeren.

Voorzitter, dan wil ik nu graag ingaan op de verschillende ombuigingslijnen. Laten we beginnen bij lijn 5.

Ombuigingslijn 5, Samenwerking met Achtkarspelen
Zoek hier het maximale. Leg ons maar voor wat hier te besparen is. Wij zien met alles wat er op ons afkomt aan taken, dat er voordeel te behalen is als je als organisatie meer ‘body’ hebt. Het geloof in altijd maar meer en altijd maar groter, daar zult u ons niet over horen. Maar we willen onze ogen ook niet sluiten voor waar we nu voor staan. We zien dat de werkmaatschappij steeds optimaler functioneert, maar tegelijk moeten we ook concluderen dat het niet optimaal is.
Als we de vergelijking met een huishouding maken: op het moment dat de financiën niet langer toereikend zijn ruilen wij liever onze royale vrijstaande woning in voor een twee-onder-één-kap, dan dat we alle meubels op Marktplaats moeten zetten, de abonnementen van de kinderen moeten opzeggen en droog brood moeten eten om koste wat kost ons mooie huis te behouden.

Ombuigingslijn 4, Vergroten van inkomsten
Als we spreken over ‘geen taboes’, betekent dat voor ons ook; kijken naar inkomsten. Het (tijdelijk) verhogen van de OZB, kostendekkende tarieven, leges, etc. Leg ons maar een pakket voor van €750.000,-, waar we dan in het najaar opnieuw naar kunnen kijken.

Ombuigingslijn 3, Beheer
Kijk ook hier naar bijvoorbeeld het samenvoegen van beheer met Achtkarspelen. Wat zou dat nog op kunnen leveren? Wat ons betreft wordt op deze lijn gezocht naar een half miljoen euro.

Ombuigingslijn 2, Ruimte
Los van structureel geld, zouden wij graag ons maatschappelijk vastgoed inzichtelijk krijgen. Wat zijn onze mogelijkheden om daar een deel van af te stoten? We realiseren ons dat die opbrengsten voornamelijk incidenteel zijn, maar het zou mogelijk ook structureel wat kunnen opleveren m.b.t. beheer en onderhoud. Daar kunnen overigens ook weer huurkosten tegenover staan. We krijgen daar graag inzicht in. Laat ons verder op deze lijn opties zien van €500.000,- structureel.

Ombuigingslijn 1, Sociaal Domein
Als laatste het Sociaal Domein. Wij vliegen de ombuigingslijnen niet voor niets in deze volgorde aan. Wat de ChristenUnie betreft kijken we eerst naar wat we redelijkerwijs op de andere lijnen kunnen halen. Wat overblijft, ongeveer 1 miljoen, zal op het Sociaal Domein gevonden moeten worden.
Wij zien er weinig heil in om gelijk vanaf komend jaar een grote taakstelling op het Sociaal Domein te leggen. Wat ons betreft zouden we het Sociaal Domein in 2021 nog moeten ontzien, om dan vanaf 2022 gefaseerd te kijken welke bezuiniging noodzakelijk is en hoe die behaald kan worden. Achterliggende reden is het beleidskader dat in 2019 is vastgesteld, inclusief de maatregelen en bezuinigingen die van daaruit zijn ingezet. Laat dat eerst eens zijn uitwerking krijgen, zodat we een goed beeld hebben van wat daar bovenop nog nodig is. Nu niet afbreken wat in 2019 in de steigers is gezet! Een tweede argument voor het doorschuiven van de bezuiniging naar 2022 is het lopende onderzoek naar het abonnementstarief, dat mogelijk gevolgen heeft voor de uitgaven binnen het Sociaal Domein. Ten slotte wil ik benadrukken dat wij van mening zijn dat een mogelijke compensatie vanuit het Rijk direct in mindering moet worden gebracht op de taakstelling die we afspreken op het Sociaal Domein.
Voor de ChristenUnie is 1 miljoen bezuinigen op het Sociaal Domein een enorme opgave, zeker als daarbij nog niet helder is waar die bezuiniging gevonden kan worden. Daarom onze oproep aan het college om met concrete opties te komen voor dat bedrag, met een ruime marge, zodat we keuzes kunnen maken.

Alles bij elkaar opgeteld komen we op een zoekopdracht van ruim 3 miljoen euro, maar zoals reeds aangegeven vinden wij het van groot belang dat we op alle ombuigingslijnen opties krijgen voorgelegd, waarin we kunnen strepen. Want lang niet alle bezuinigingsopties zijn immers wenselijk! Een voorbeeld daarvan is voor ons het armoedebeleid. Daarop bezuinigen is voor de ChristenUnie absoluut een No-Go! En dat geldt voor meer zaken die onderdeel zijn van het beleidskader Sociaal Domein. Wat zorgvuldig in de steigers is gezet, breken we niet zomaar af!

Afsluitend nog even terug naar die mooie kerk in Barcelona, de Sagrada Familia. Het creëren van iets moois vergt tijd. Stelt u zich eens voor wat er gebeurd zou zijn als Gaudí de ambitie had gehad om de kerk in zijn eigen leven af te bouwen. Zou het dan ook een gebouw zijn geworden met een plaats op de UNESCO werelderfgoedlijst? De architect heeft ervoor gekozen dat elke nieuwe generatie zou doen wat in haar vermogen lag om bij te dragen aan de bouw. Alleen zó zou het het gebouw worden waar Gaudí van droomde. Dat vergde vertrouwen in komende generaties.
Laten wij ook zo te werk gaan. Wij willen nú, in onze generatie, met de middelen en mogelijkheden die ons nú gegeven zijn, onze verantwoordelijkheid nemen. Zonder af te breken wat generaties voor ons hebben ongebouwd en in het vertrouwen dat in 2022 een nieuwe raad het stokje van ons overneemt en dán doet wat dán nodig is. Voor een gemeente waar het goed wonen, werken en leven is!