Algemene beschouwing 2025
woensdag 19 november 2025 19:20 Voorzitter,
Vanavond staan we, beeldend gesproken, in de voorraadschuur van onze gemeente. In de Bijbel wordt de voorraadschuur niet neergezet als een museumstuk, maar als plek van rentmeesterschap: bewaren én zaaien. Jozef bouwde graanschuren om barre jaren door te komen; niet om er alleen trots naar te kijken, maar om er op het juiste moment uit te delen en de akkers weer vruchtbaar te maken (Gen. 41). Dat is de rode draad van onze beschouwing: een betrouwbare overheid die wéét wat het heeft, die spaart waar het moet, en die durft te investeren in mensen en dorpen waar dat vrucht draagt. Zo lezen we namelijk ook; “Wie karig zaait zal karig oogsten, wie zegenrijk zaait zal zegenrijk oogsten” (2 Kor. 9:6). Zo willen wij ook omgaan met onze voorraadschuur, niet nu al bezuinigingen ingaan terwijl daar nu geen aanleiding toe is.
Rust nu, realisme voor later.
De cijfers in de voorliggende begroting geven rust in het hier-en-nu: in 2026 en 2027 sluiten we met een klein overschot, waarna in 2028 en 2029 tekorten zichtbaar worden. Dat geeft ons nu ruimte om goed te zien wat ook een nieuw kabinet mogelijk nog gaat doen zonder dat wij nu overdadig hard beginnen met bezuinigen terwijl daar nu nog geen aanleiding voor is.
Rentmeesterschap is meer dan op de spaarpot passen
Onze Algemene Reserve is geen relikwie maar gereedschap. Eind 2026 wordt de stand geraamd op ongeveer € 39,6 miljoen en eind 2029 op € 33,6 miljoen. Dat is fors, en de raad beslist over de inzet. Juist daarom willen wij dat elke euro uit de schuur wordt ingezet als zaaigeld: doelgericht, tijdelijk waar het kan, met duidelijke opbrengstdoelen voor onze mienskip.
Concreet zien we daar goede voorbeelden van. De pilot Dorpenbudget (2025–2027) wordt juist uit de reserve gefinancierd, om dorpen ruimte te geven voor eigen initiatieven en samenhang. Dat past precies bij het zaaien dicht bij huis. De evaluatie in 2026 moet laten zien wat het oplevert, zodat we in 2027 verantwoord kunnen besluiten over een vervolg.
Ook grotere trajecten vragen soms reserve-inzet, zoals de locatieverkenning voor een regionaal bedrijventerrein en achterstallige programmavoorbereiding in het buitengebied; incidenteel en met het oog op structurele meerwaarde. Dat kan, mits transparant, met harde beslismomenten en een duidelijk pad naar maatschappelijk rendement.
Eerlijke lasten, zacht voor wie het nodig heeft
Tegelijk voelen inwoners de stijging van lasten. We zijn blij dat onze gemeente ruimhartig blijft met kwijtschelding, zelfs voor het eigenarendeel van de OZB, zodat wie het minste heeft niet de zwaarste last draagt.
Zaaien voor wonen en dorpen
Wie toekomst wil oogsten, moet nu zaaien. Tot en met 2030 mikken we op minimaal 850 extra woningen. De vaststelling van het Volkshuisvestingsprogramma in Q1 2026 moet richting geven: betaalbaar, passend bij starters, gezinnen en senioren, en met ruimte voor flexwonen waar dat helpt. Daarvoor borgen we capaciteit in projectleiding, -ondersteuning en grondzaken.
In Burgum ligt een centrumplan klaar voor Schoolstraat, Passaazje en Markt. Stap voor stap investeren betekent hier ook: bij elke fase helder maken wat de maatschappelijke oogst is, levendigheid, bereikbaarheid, veiligheid, maar ook versterking van onze regionale functie die Burgum speelt, en wat de jaarlijkse lasten betekenen in het meerjarenbeeld.
Zaaien voor jeugd en samenleven
De jeugdkosten drukken, landelijk én lokaal. Investeren in datamonitoring om beter te sturen is verstandig zaaien: eerder signaleren, lichter helpen, en waar mogelijk zwaardere zorg voorkomen. Dat vraagt om cijfers, maar ook om nabijheid: het gaat altijd om gezinnen van vlees en bloed.
Zaaien voor de schepping
Het vastgestelde biodiversiteitsplan, het zorgen voor water, riolering en oeverbescherming: het zijn geen kostenposten, maar investeringen in de akker die we doorgeven. De aarde is van de HEER (Ps. 24:1); rentmeesterschap is hier concreet: beheer op orde, achterstanden in het buitengebied wegwerken, en meten wat het oplevert in berm, buurt en buitengebied.
Onze inzet als ChristenUnie
- Behoud van structureel evenwicht in 2026 en eerlijkheid over het tekortbeeld daarna; inclusief scenario’s en omkeeropties voor 2028–2029, zodat de volgende raad tijdig kan bijsturen.
- Doelgericht inzetten van de Algemene Reserve als zaaigeld voor aantoonbare maatschappelijke opbrengst (wonen, dorpen, jeugdpreventie, leefomgeving), met heldere doelen, fasering, evaluatiemomenten en einddata.
- Eerlijke lasten en bescherming van kwetsbaren: begrijpelijke communicatie, stimuleren van afvalscheiding en circulariteit, en voortzetten van kwijtschelding voor wie dat nodig heeft.
- Versnellen waar het kan: volkshuisvesting (850 woningen, VHP Q1 2026), en gefaseerde uitvoering van centrumprojecten met zicht op baten voor leefbaarheid en economie.
Voorzitter,
“Zoek de vrede en de bloei van de stad… want in haar bloei ligt uw bloei” (Jer. 29:7). Laat dat ons kompas zijn. Laten we de schuur gesloten houden tegen verspilling, maar openen voor doelgerichtzaaien in onze dorpen, gezinnen en schepping. Want rentmeesterschap is geen stilzitten op een spaarpot, maar trouw werken met wat ons is toevertrouwd. Dáármee laten we vanavond zien dat Tytsjerksteradiel niet alleen spaart, maar oogst: meer woonkansen, sterke mienskip, zorg voor de kwetsbare en een leefbare schepping.
Namens de fractie van de ChristenUnie: tank oan it kolleezje en de organisaasje, en oan alle ynwenners dy’t meitocht ha en meidwaan wolle. Litte wy tegearre rjocht dwaan, trou hâlde en nederich gean!
