Wat is PFAS?
PFAS is de naam van een groep stoffen die van nature niet voorkomen in onze leefomgeving. PFAS dat in de bodem terechtkomt vergaat niet en stapelt zich dus door de jaren op. In 85% van de grondmonsters die worden genomen blijkt PFAS te zitten. Om te voorkomen dat deze giftige stoffen zich nog meer verspreiden heeft het Rijk deze zomer strenge regels ingesteld voor het verplaatsen van grond. Voordat grond verplaatst kan worden, moet eerst de hoeveelheid PFAS gemeten worden. De norm voor grond in landbouw- en natuurgebieden is gesteld op 0,1 microgram (dat is 0,0000001 gram!). In de praktijk betekent dat dat zodra er PFAS in de grond wordt gemeten een grondverzet-, bagger- of hoveniersbedrijf die grond nergens meer kwijt kan. Hierdoor zitten veel bedrijven op slot.

Wat kan de gemeente doen?
Staatssecretaris van Velthoven heeft het RIVM gevraagd om rond 1 december met gegevens te komen die kunnen helpen bij het vaststellen van andere normen. Veel bedrijven staat het water echter nu al aan de lippen. Om die reden kwam de raad van Tytsjerksteradiel donderdag bijeen voor een spoeddebat. VVD, PvdB en PvdA riepen tijdens dit debat in een motie op om in Tytsjerksteradiel tijdelijk onze eigen normen vast te stellen. Alhoewel de fractie van de ChristenUnie grote zorgen heeft over onze lokale ondernemers, hebben wij in het debat een aantal inhoudelijke argumenten ingebracht waarom het geen goed idee is om op dit moment af te wijken van de landelijke norm.

• Voordat grond vervoerd mag worden, moet eerst de PFAS-waarde worden vastgesteld. Zo’n onderzoek duurt weken. Andere normen geven de ondernemers dus geen onmiddellijke verlichting.
• Als Tytsjerksteradiel als enige gemeente in de regio hogere normen hanteert, kan PFAS-grond uit de wijde omtrek alleen in onze gemeente gestort worden. Dit maakt Tytsjerksteradiel het afvoerputje van Fryslân.
• We gaan in december tegen problemen aanlopen als de norm die wij nu stellen voor Tytsjerksteradiel hoger blijkt te liggen dan de norm waar het Rijk dan mee komt.
• We weten nog te weinig over de schadelijke gevolgen van PFAS voor mens en natuur om daar als lokale politici een eigen oordeel over te vellen.

De motie van de oppositiepartijen is verworpen. Dat betekent niet dat Tytsjerksteradiel stil gaat zitten wachten tot het Rijk in actie komt. Alle Friese gemeenten hebben samen met de FUMO een plan gemaakt voor de hele provincie. De bodemkwaliteitskaarten worden z.s.m. aangevuld met gegevens over de PFAS-waarde van de grond, zodat inzichtelijk is welke PFAS-waarde de grond op verschillende plaatsen heeft. In de tussentijd wordt in de gemeenten tijdelijke opslag van grond mogelijk gemaakt. Ook het graven van bijvoorbeeld sleuven voor kabels kan gewoon doorgaan. Die grond wordt immers op dezelfde plek teruggeplaatst. Daarnaast wordt er in Tytsjerksteradiel gekeken of de hoeveelheid grond die particulieren bij het composteerterrein mogen brengen verhoogd kan worden.

Doen andere gemeenten meer?
In de media ontstaat het beeld dat in Noardeast Fryslân meer gedaan wordt om ondernemers tegemoet te komen dan in andere gemeenten. Dat is niet het geval. Het enige verschil met Tytsjerksteradiel is dat het de raad in Noardeast Fryslan gelukt is een duidelijk signaal te geven. De motie die in Tytsjerksteradiel voorlag was erg gedetailleerd en verstrekkend en kon daardoor niet als symbolische oproep worden beschouwd. Politiek gezien een gemiste kans! Een tweede motie, die unaniem werd aangenomen, wordt het college opgeroepen om ons ongenoegen over de destructieve PFAS-regels over te brengen en de kosten te verhalen op het Rijk.

De ChristenUnie roept ondernemers en gemeente op; zoek elkaar op! Ga samen creatief op zoek naar wat binnen de onwerkbare kaders van het Rijk toch lokaal geregeld kan worden!